Auteursrecht in de bouw: bouwbedrijf neemt bouwproject over, maar wordt vervolgens door de architecten gedwongen om te stoppen

Ook op bouwtekeningen kunnen auteursrechten rusten. Het bouwen van huizen conform de bouwtekening is dan alleen toegestaan als de architect daar toestemming voor heeft gegeven. Recentelijk werd een bouwonderneming gevraagd om een project af te maken. De bouwer die het project was begonnen was failliet gegaan. De bouw werd echter door de rechter stopgezet. De failliete bouwer had namelijk toestemming gekregen van de architecten om de betreffende huizen te bouwen, tegen betaling van bepaalde vergoedingen (onder meer een bepaalde winstdeling). De nieuwe bouwer had die toestemming volgens de rechter niet. Ook had de nieuwe bouwer de vergoedingen niet betaald.

De rechter was ongevoelig voor het argument dat de bouwstop tot vertraging zou leiden, hetgeen de belangen van het bouwbedrijf en de kopers zou schaden. Het is dus bij de overname van project belangrijk om na te gaan of er toestemming is van de architect om de huizen te bouwen.

Lees hieronder de zaak meer in detail.

De architecten

O.N.X. Architecten is een architectenbureau dat een concept heeft bedacht waarmee het mogelijk is om op korte termijn betaalbare nieuwbouwwoningen te realiseren. Dit concept is uitgewerkt in bestektekeningen, die voor meerdere projecten kunnen worden gebruikt. De bestektekeningen kunnen desgewenst per project of woning worden aangepast, hetgeen resulteert in aangevulde bestektekeningen. Vervolgens worden er tekeningen gemaakt om daadwerkelijk te kunnen bouwen: uitvoeringstekeningen of werktekeningen genaamd.

De bestuurders van O.N.X. Architecten hebben de besloten vennootschap Starthuizen opgericht om het bedachte concept in de praktijk uit te voeren en daarbij de bestektekeningen te gebruiken. Het doel van Starthuizen is om nieuw te bouwen grondgebonden woningen tegen een scherpe prijs aan particulieren te kunnen verkopen.

Starthuizen is met Slingerland Bouw een samenwerkingsovereenkomst aangegaan, waarbij – kort gezegd – Starthuizen woningen zou ontwerpen conform het bedachte concept, deze woningen inclusief grond op de markt zou brengen tegen vooraf met Slingerland overeengekomen verkoopprijzen en marges en Slingerland de woningen zou realiseren conform de ontwerpen van O.N.X. Architecten. Daarvoor zou O.N.X. Architecten bepaalde vergoedingen ontvangen.

Slingerland is failliet gegaan. Vervolgens heeft Bouwcombinatie Husselerveld de verplichting op zich genomen om 10 woningen af te bouwen die Slingerland eigenlijk zou bouwen.

De architecten hebben vervolgens in kort geding gevorderd dat Husselerveld de bouw zou staken en de bouwtekeningen zou afstaan.

Auteursrechten op bouwtekeningen / bestektekeningen

De rechter oordeelt ten eerste dat bouwtekeningen (bestekrekeningen, uitvoeringstekeningen en werktekeningen) in principe auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn, mits ze voldoende origineel zijn. Bouwtekeningen hebben vanzelfsprekend technische aspecten (en die aspecten zijn niet beschermd onder het auteursrecht), maar indien er ook creatieve keuzes zijn gemaakt is een bouwtekening in principe beschermd:

“Ook op ontwerpen van woningen (tekeningen) kan dus auteursrecht rusten. Naar vaste rechtspraak dienen die ontwerpen, willen ze voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen, een eigen, oorspronkelijk karakter te bezitten en het persoonlijk stempel van de maker te dragen. (…) Hiervoor is vereist dat het te beschermen werk het resultaat is van creatieve keuzes. Het mag daarbij niet gaan om banale of triviale elementen en de keuzes van de maker mogen niet louter een technisch effect dienen of te zeer het resultaat zijn van een door technische uitgangspunten beperkte keuze.”

In dit specifieke geval vindt de rechter dat er sprake is van auteursrechtelijk beschermde bouwtekeningen:

“O.N.X. Architecten heeft als productie 2 de tekeningen/ontwerpen voor de projecten te Zeewolde en Slagharen overgelegd. Niet weersproken is dat de onderhavige bestektekeningen (contracttekeningen), uitvoeringstekeningen en werktekeningen bouwkundige ontwerpen zijn, die weliswaar ook functionele en technische elementen bevatten, maar hoofdzakelijk voortspruiten uit de creatieve keuzes van O.N.X. Architecten.”

Inbreuk op auteursrechten op bestektekeningen

Aangezien Husselerveld de woningen bouwt conform de bouwtekeningen is er sprake van auteursrechtinbreuk. Er is dan sprake van het verveelvoudigen en openbaar maken van auteursrechtelijk beschermde werken. Daarvoor is toestemming van de rechthebbende nodig en die toestemming heeft Husselerveld nooit gekregen.

Of in de woorden van de rechter:

“Vastgesteld kan worden dat Husselerveld de opdracht tot het (af)bouwen van de woningen te Zeewolde en Slagharen van Slingerland heeft overgenomen zonder instemming of medeweten van O.N.X. Architecten. De overname heeft kennelijk in overleg met de curator van Slingerland en Doppenberg plaatsgevonden, maar dat kan niet tot de conclusie leiden dat Husselerveld toestemming van O.N.X. Architecten heeft om het werk (de tekeningen/ontwerpen) te gebruiken/verveelvoudigen. Dat blijkt ook overigens niet uit de overgelegde stukken. De stelling van Husselerveld dat zij toestemming had van O.N.X. Architecten wordt dan ook verworpen.”

Verbod om bouwtekeningen te gebruiken en staking van de bouw

Nu er sprake is van auteursrechtinbreuk verbiedt de rechter de bouwer onder meer om de tekeningen te gebruiken, hetgeen betekent dat ook de bouw moet worden gestopt.

Lees het vonnis hier.

Vragen over auteursrechten in de bouw? Neem dan contact op met onze IE-advocaten Ranee van der Straaten en Floris de Vriend.

BANNING N.V. heeft specialisten op het gebied van vastgoed én intellectueel eigendom.