(Bouw-)leges en NEN-normen, een lastige combinatie

Gemeenten heffen (hoge) leges voor het in behandeling nemen van bijvoorbeeld een omgevingsvergunning- aanvraag voor bouwen (voorheen bouwvergunning genoemd).

Burgers en bedrijven kunnen alleen op grond van een belastingverordening (hierna: legesverordening) verplicht worden tot betaling van leges voor een vergunningaanvraag. Dit betekent kort samengevat dat de hoogte van de verschuldigde leges moet blijken uit de legesverordening. Dit wordt ook wel het kenbaarheidsvereiste genoemd.

In legesverordeningen wordt echter vaak volstaan met een verwijzing naar NEN-normen, bijvoorbeeld voor de berekening van het brutovloeroppervlak of de inhoud van een gebouw (NEN-2580), zonder dat vermeld wordt waar je deze NEN-normen kunt vinden. Daar komt bij dat NEN-normen niet algemeen toegankelijk zijn.

Recente rechtspraak wijst uit dat de enkele verwijzing naar de NEN-normen in de legesverordening onvoldoende is om een legesaanslag op te kunnen leggen.

Zo vernietigde het Hof Arnhem-Leeuwarden (op 8 oktober 2019) en de Rechtbank Oost-Brabant (op 13 november 2019) de betreffende legesaanslag, omdat in de legesverordening alleen verwezen was naar de NEN-normen.

Zowel het gerechtshof als de rechtbank sloten daarvoor aan bij een tweetal arresten van de Hoge Raad die in 2019 zijn gewezen.

Ten eerste is in de uitspraak van 1 februari 2019 door de Hoge Raad nader verduidelijkt dat de wet (waarop de leges/heffing is gebaseerd) vereist dat een legesverordening of heffingsverordening alle essentialia bevat waaruit de aanvrager (belastingplichtige) de omvang van de verschuldigde leges (belastingschuld) kan afleiden.

Ten tweede volgt uit de uitspraak van de Hoge Raad van 7 juni 2019, waar het ging om de zuiveringsheffing van het waterschap, dat de NEN-normen, die mede bepalend zijn voor de hoogte van de aanslag, essentieel zijn voor de vaststelling van de heffingsmaatstaf en daarom bekend gemaakt moeten worden.

Deze twee uitspraken van de Hoge Raad hebben ertoe geleid dat respectievelijk het gerechtshof de legesverordening van de gemeente Almere en de rechtbank de legesverordening van de gemeente Boekel, vanwege de verwijzing naar de niet-gepubliceerde NEN-norm (2580),  onverbindend hebben verklaard. Op grond hiervan zijn de betreffende legesaanslagen vernietigd.

Samengevat betekent dit dat er niet (rechtsgeldig) leges kunnen worden geheven indien de NEN-norm (bijvoorbeeld) niet is gepubliceerd in het gemeenteblad, Staatscourant of op internet bekend is gemaakt, dan wel niet op een andere manier kenbaar is gemaakt aan de aanvrager van de omgevingsvergunning.

Tip voor de praktijk

Is de aan u opgelegde legesaanslag nog niet onherroepelijk dan kan het lonen om na te gaan of in de (leges-)verordening voor het berekenen van de leges wordt verwezen naar niet gepubliceerde NEN-normen en bezwaar aan te tekenen. Dit geldt ook voor andere heffingen, bijvoorbeeld de zuiveringsheffingen die het waterschap oplegt.

Daarom kan het ook voor dit soort van heffingen van belang zijn om de onderliggende regelgeving goed te bekijken en tijdig bezwaar te maken tegen de heffingsaanslag.

Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel of heeft u andere vastgoed of bouwrecht gerelateerde vragen, neem dan gerust contact op met Marga van Gerwen of andere leden van de sectie Vastgoed, Bouw & Overheid.