Mededingingsrecht: Belangrijke Informatie voor Vakbonden en Ondernemingsraden in Nederland

Midden in de meest verwoestende crisis sinds de Tweede Wereldoorlog maken grote bedrijven recordwinsten. Dit terwijl de vraag naar arbeid stagneert. Hoe kan dit gebeuren? Econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman geeft twee verklaringen: robots en rovers. Vooral die laatste is fascinerend vanuit een mededingingsrechtelijk perspectief. Kan hebzuchtig kapitaal worden getemd door mededingingsrecht?

Sinds de economische crisis zien we een toename van ‘bedrijfswinsten’ als deel van het nationaal inkomen, terwijl ‘arbeidslonen’ achterblijven. Deze trend is zowel in de VS als in de Europese Unie zichtbaar. Werknemers, hoog- en laagopgeleid, hebben daaronder te lijden. Hun loonontwikkeling blijft steken, terwijl bedrijfswinsten floreren.

Maar hoe kunnen we dit fenomeen verklaren?

Technologie: Goedkoper dan Arbeid

Krugman ziet de eerst oorzaak in technologie, oftewel ‘robots’. Volgens hem is de zoektocht naar goedkopere arbeidskrachten in lage lonen landen overbodig aan het worden. Robots kunnen vaak taken efficiënter uitvoeren dan goedkope arbeiders over de hele wereld. Krugman haalt hierbij analyseën aan die teruggaan tot twee eeuwen geleden, met economen zoals David Ricardo die toen al wezen op de potentieel nadelige gevolgen van technologie voor loonontwikkeling van werknemers.

Consolidatie van Bedrijfsbelangen Onderdrukt Loonontwikkeling

Naast technologie geeft Krugman nog een andere verklaring. Hij suggereert dat partijen misbruik maken van hun dominante positie op de markt. Deze ‘rovers’ ontwikkelen een monopolie of oligopolie dat ze gebruiken om steeds meer winst naar zich toe te trekken, zelfs ten koste van hun eigen werknemers.

In een betoog van Barry Lynn en Philip Longman van de New America Foundation, waar Krugman zijn argument op baseert, wordt beweerd dat het steeds dominanter worden van grote bedrijven deze minder motiveert om nieuwe banen te creëren.

Natuurlijk roept dit allemaal de vraag op of mededingingsrecht ook gebruikt kan worden om de balans in winstdeling tussen arbeid en kapitaal te herstellen.

Mededingingsrecht voor Vakbonden en Ondernemingsraad?

Vanuit een macro-economisch perspectief, kunnen we lessen trekken uit deze discussie in de Verenigde Staten voor de Europese Unie en Nederland in het bijzonder?

In essentie regelt Europees en Nederlands mededingingsrecht hoe een bedrijf kan fuseren met een ander bedrijf. Bij grote fusies is de toestemming van een toezichthouder vereist. Deze toezichthouder kan dan controleren of de voorgenomen fusie wel wenselijk is volgens het mededingingsrecht.

Ondertussen wordt er weinig aandacht besteed aan interne arbeidsverhoudingen. De vraag blijft dus of mededingingsrecht een instrument kan zijn in het beïnvloeden van interne arbeidsverhoudingen.

Wil je Meer Weten?

Voor meer informatie, stuur een email naar Adriaan Buyserd of download hier onze eBooks en nieuwsbrieven.