Excessieve prijsverhoging: Wie draait op voor de gestegen kosten?

Ondernemers zien zich hier ongetwijfeld mee geconfronteerd: door de huidige (economische) omstandigheden zijn de prijzen van essentiële voorzieningen zoals gas, elektriciteit en brandstof fors gestegen. Leveranciers belasten de daarmee gemoeide kosten aan uw onderneming door, of u bent voornemens om de kosten in rekening te brengen aan uw afnemers.

Maar mogen dergelijke extreme prijsverhogingen wel worden doorgevoerd? Met andere woorden: wie draait op voor de gestegen kosten? En als de prijzen worden verhoogd, wat kunt u daar als ondernemer tegen doen? Bij de beoordeling of een bepaalde prijsverhoging mag worden doorgevoerd, zijn er drie belangrijke aandachtspunten:

• Is er een prijswijzigingsbeding overeengekomen?
• Is de mate van de prijsstijging voor een afnemer ook redelijk?
• Was de oorzaak van de prijsstijging te voorzien?

Prijswijzigingsbeding

Een leverancier kan de prijs van een product of dienst verhogen als daar afspraken over zijn gemaakt met de afnemer, bijvoorbeeld in de vorm van een prijswijzigingsbeding dat is opgenomen in de overeenkomst. Van belang is dat het prijswijzigingsbeding voldoende nauwkeurig beschrijft wanneer een prijswijziging mogelijk is. De verhoging die een leverancier tracht door te voeren dient te worden berekend in lijn met het beding. In de afspraken kan bijvoorbeeld zijn opgenomen dat de prijzen mogen worden verhoogd overeenkomstig de kostprijzen van het geleverde product of dienst. Ook kan er worden aangesloten bij een bepaalde index, zoals de consumentenprijsindex (CPI) van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

De mogelijkheid om een (tussentijdse) prijswijziging door te voeren is overigens niet onbegrensd. De prijsverhoging moet wel redelijk zijn. In dit kader moet onder meer gekeken worden naar de uitleg van de afspraak en omstandigheden: Ziet het beding (ook) op extreme prijsverhogingen in verband met mondiale (politieke) ontwikkelingen die plaatsvonden nadat de afspraken zijn gemaakt? Kan worden betoogd dat de kostenstijging (gelijk) onder partijen moet wordt verdeeld? Een plotselinge prijsverhoging met 15% – zonder nadere toelichting – is al snel onredelijk en hoeft daarom niet zonder meer te worden geaccepteerd.

Onvoorziene omstandigheden

Als er geen afspraken zijn gemaakt over prijswijzigingen kan een verhoging slechts in zeer uitzonderlijke situaties worden doorgevoerd, bijvoorbeeld met een beroep op de wettelijke grondslag ‘onvoorziene omstandigheden’. In dat geval moet worden bekeken of de oorzaak van de prijsstijging al dan niet kon worden voorzien. De rechtspraak laat zien dat er niet snel sprake zal zijn van dergelijke ‘onvoorziene omstandigheden’. Veelal vallen prijsstijgingen onder het ondernemersrisico.

Aanbevelingen voor de praktijk

• Controleer of er afspraken zijn gemaakt over prijswijzigingen: Is er een prijswijzigingsbeding overeengekomen in de overeenkomst of algemene voorwaarden? Het zal dan in beginsel mogelijk zijn om een redelijke prijsverhoging door te voeren.
• Is er wel een beding overeengekomen, maar is de prijsverhoging excessief en/of niet in lijn met de gemaakte afspraken? Dan is het verstandig om de afspraken nog eens goed onder de loep te nemen, en met elkaar in gesprek te gaan.
• Is er geen prijswijzigingsbeding opgenomen, dan kunnen de prijzen slechts in uitzonderlijke situaties worden aangepast. Een leverancier zou dan een beroep moeten doen op onvoorziene omstandigheden, welke slechts in uitzonderlijke gevallen slaagt.

Heeft u vragen, of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Marc Janssen, Sophia Wittkämper, Jasper Huiskes of Henk Brat.