Internetverkoop krijgt bijzondere aandacht van de Europese Commissie

De Europese Commissie bevestigde vorige week de start van een onderzoek naar mogelijke overtredingen van de mededingingswet bij internetverkoop. Het onderzoek zal met name ingaan op de mogelijke problemen die consumenten ervaren bij het kopen van goederen of diensten via internet.

De mededeling werd onlangs gedaan op een conferentie in Washington en kwam van Alexander Italianer, hoofd van de afdeling mededinging bij de Europese Commissie. Italianer liet tevens weten dat niet alleen internetverkoop maar afspraken tussen leveranciers, distributeurs en retailers in brede zin de komende tijd extra aandacht zullen krijgen van de Commissie.

Tijdens dezelfde conferentie sprak de Belgische mededingingsautoriteit uit dat er in België diverse onderzoeken lopen naar afspraken tussen leveranciers, distributeurs en retailers en dat er grote zaken spelen op het gebied van internetverkoop in zowel Duitsland als Frankrijk. Een mooi moment om de stand van zaken op het gebied van internetverkoop in Europa eens nader toe te lichten.

Mededinging, distributie & internet

De (Europese) mededingingsregels hebben invloed op welke afspraken (merk)producenten, distributeurs, leveranciers en retailers onderling mogen maken (zogenoemde ‘verticale afspraken’). De mededingingsregels bepalen onder andere welke afspraken wel of niet mogen worden gemaakt op het gebied van exclusieve en selectieve distributie, prijzen, marketing, internetverkoop, non-concurrentie en exclusieve afname tussen voornoemde spelers in de distributieketen.

Uitgangspunt is dat partijen vrij zijn in het maken van afspraken omtrent de afzet, marketing en distributie van producten. Dit kent echter haar grenzen in het mededingingsrecht dat kort gezegd bepaalt dat commerciële afspraken niet de concurrentie mogen beperken.

Het is een producent bijvoorbeeld verboden om aan de distributeur of retailer voor te schrijven voor welke prijs die zijn producten mag doorverkopen (ook wel ‘verticale prijsbinding’ genoemd). Een leverancier mag dit evenmin bereiken door kortingen of bonussen afhankelijk te stellen van een bepaald prijsniveau van de distributeur of retailer.

Naast de verkoop in fysieke winkels, worden producten steeds vaker via internet aangeboden. De verkoop van goederen via internet heeft de afgelopen jaren daardoor een enorme toevlucht genomen. Dit kan tot spanningen leiden tussen enerzijds producenten / retailers die veel tijd en geld investeren in de naamsbekendheid van een merk en/of de winkels, en anderzijds internetspelers die dezelfde producten tegen een lagere prijs op internet kunnen aanbieden aangezien zij deze kosten niet hoeven te maken (maar wel meeprofiteren van de naamsbekendheid).

Om dit ‘freerider’ probleem op te lossen worden er regelmatig afspraken gemaakt tussen producenten en retailers waarbij internetverkoop al dan niet wordt beperkt. Dit kan zowel zien op afspraken of via internet mag worden aangeboden alsook onder weke voorwaarden, in welke gebieden of tegen welke prijzen. Dergelijke afspraken kunnen echter op gespannen voet staan met de mededingingsregels.

Sommige internetspelers zijn overigens inmiddels zo groot geworden dat de omgekeerde situatie ook kan ontstaan. De internetspeler beperkt dan de commerciële vrijheid van de leverancier. Zie hierna het voorbeeld van online platforms als www.booking.com.

Boetes voor beperken internetverkoop: Europese trend?

De aankondiging van het onderzoek naar internetverkoop sluit aan bij een groeiende belangstelling van Europese mededingingsautoriteiten voor afspraken tussen leveranciers, distributeurs en retailers. De vraag is met name wat wel en wat niet is toegestaan onder de (Europese) mededingingsregels. Een algeheel verbod op internetverkoop is in ieder geval niet toegestaan, zo besloot de hoogste Europese rechter naar aanleiding van een Franse zaak. In die zaak verbood een producent van cosmetica haar geselecteerde distributeurs om bepaalde merken via internet te verkopen. Bang & Olufsen werd in 2012 door de Franse mededingingsautoriteit beboet voor eenzelfde verbod op internetverkoop.

De Duitse kartelautoriteit heeft recentelijk boetes opgelegd aan matrassenmakers Recticel en Metzeler Schaum voor het opleggen van verkoopprijzen aan retailers. Dergelijke verticale prijsafspraken zijn niet toegestaan. Kledingproducten Adidas en Asics hebben hun online verkoopbeleid in Duitsland aan moeten passen nadat zij op hun vingers waren getikt. Zij verboden hun selectieve distributeurs te verkopen via open online marktplaatsen zoals eBay en Amazon. De Duitse kartelwaakhond vond een dergelijk verbod niet nodig om de kwaliteit van de producten en/of de distributie daarvan te waarborgen.

In Griekenland werd telecombedrijf Germanos o.a. beboet vanwege verticale prijsbinding en online platforms HRS, Booking.com en Expedia waren zelfs voorwerp van onderzoek in meerdere lidstaten vanwege het hanteren van zogenoemde ‘best price’ clausules. Deze clausules verplichtten hotels om hun kamers voor de laagste prijs aan te bieden op voornoemde websites. Zij mochten daardoor zelf, ook niet bij boekingen aan de balie, de kamer tegen een lager tarief aanbieden. In Engeland liep een onderzoek naar dezelfde praktijken bij Amazon, maar dit werd gestaakt omdat Amazon haar beleid wijzigde.

Ook de Europese Commissie doet al sinds december 2013 in diverse landen onderzoek naar mogelijke beperkingen op de internetverkoop van consumentenelektronica.

Nederland

Tot nu toe heeft de Nederlandse kartelautoriteit (ACM) weinig belangstelling getoond in afspraken tussen leveranciers, distributeurs en retailers. Zij grijpt slechts in wanneer er een groot risico op schade voor consumenten bestaat, aldus ACM voorzitter Chris Fonteijn in een speech van 25 november 2014. In diezelfde speech liet Fonteijn weten dat de ACM zou komen met een visiedocument over verticale afspraken. Dit document is gisteren gepubliceerd. Meerdere lokale mededingingsautoriteiten gingen de ACM al voor in het uitbrengen van richtlijnen of rapporten met daarin hun visie op verticale afspraken (o.a. in Duitsland, Oostenrijk en Slowakije).

Over het visiedocument is een aparte blog verschenen.

Wees alert

Bovengenoemde zaken geven een duidelijke Europese trend weer van een groeiende belangstelling naar afspraken tussen leveranciers, distributeurs en retailers. Partijen moeten er daarom op bedacht zijn dat zij niet alles mogen afspreken op het gebied van (het beperken van) internetverkoop. In het licht van het aangekondigde verscherpte toezicht, doen partijen er verstandig aan hun bestaande overeenkomsten nog eens goed tegen het licht te houden om te controleren of deze nog voldoen aan de huidige mededingingsregels.

Meer weten over welke afspraken zijn toegestaan omtrent internetverkoop?

Mail vrijblijvend met Minos van Joolingen (LinkedIn hier en website hier) of Esra van der Wolk (LinkedIn hier en website hier).

Automatisch op de hoogte blijven? 

Download hier onze eBooks en nieuwsbrieven.